Giấy ăn từ...!!

Giấy ăn từ... Xút và Javen

Theo khảo sát của Trung tâm Y tế dự phòng TP Đà Nẵng, toàn TP có hơn 90% các quán ăn đường phố sử dụng giấy ăn (dùng để lau miệng, bát, đũa...) không rõ nguồn gốc.

Bác sỹ Tôn Thất Thạnh, Giám đốc TT Y tế Dự phòng TP. Đà Nẵng cho biết: “Đà Nẵng có gần 4.000 cơ sở thức ăn đường phố, trong đó có hơn 90% các cơ sở ăn uống sử dụng giấy ăn. Tại hầu hết các quán ăn này đều sử dụng giấy ăn được sản xuất thủ công, chất lượng khó kiểm soát”.

TS Trần Đáng - Cục Trưởng Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm - Bộ Y Tế đưa ra thông tin kinh hoàng hơn: “Thực trạng về ATVSTP của nước ta rất phức tạp và đáng báo động. Đặc biệt, đối với thức ăn đường phố và giấy dùng trong ăn uống. Thậm chí, những loại giấy đã dùng cho hậu môn được “đem” tái sử dụng làm giấy ăn (gớm quá). Đây là mối đe doạ, gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khoẻ con người”.

Việc sử dụng giấy ăn không đảm bảo sẽ rất nguy hiểm đến sức khoẻ con người. Nếu các loại giấy này không được sản xuất đúng qui trình thì đây sẽ là những ổ vi khuẩn, nấm mốc gây bệnh. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của chúng tôi, hầu hết các loại giấy ăn này đều trải qua quy trình sản xuất thủ công, sử dụng các hóa chất gây hại cho sức khỏe con người.

Loại giấy ăn phổ biến, với nhiều màu xanh, đỏ, trắng, được xén thành tập có kích thước 10x10cm, gim vào các gộc đinh và hầu hết được sản xuất theo kiểu thủ công. Tận dụng nguyên liệu phế thải, miễn là giấy, các nhà sản xuất đem tất cả ngâm vào xút cho rã ra, sau đó được nghiền mịn thành bột và tẩy trắng bằng nước javel (hoặc chất tiba phản quang). Bột này được ép nước, sấy... và trở thành giấy ăn có mặt trên hầu hết các bàn ăn của thực khách.

Một nhà sản xuất giấy ăn giá rẻ lâu năm tại Đà Nẵng cho biết, để làm ra thành phẩm có giá thành rẻ, dễ bán, một tấn giấy phế liệu cần có khoảng 10 lít xút và hơn 40 lít javel để tẩy trắng. Tuy nhiên, tùy theo lô giấy phế thải nhập về (đen hay trắng) mà các hoá chất này có thể nhiều hơn.

Để có giấy thơm (giấy thường dùng trong các bữa tiệc lớn tại các nhà hàng), nhà sản xuất phải phun thêm hoá chất thơm lên bề mặt. Nhưng khi được hỏi là hoá chất gì thì nhà sản xuất này từ chối không tiết lộ.

Việc sử dụng xút và nước javel cũng là một tác nhân khiến giấy ăn trở nên nguy hiểm với người dùng hơn. Đây là hai loại hóa chất phải có qui trình sản xuất nghiêm ngặt, tránh tiếp xúc với da và mắt. Nồng độ trong nước của hai chất này cho phép <0,3mg/l, nếu vượt quá các hoá chất tồn dư có thể gây kích ứng đối với da, niêm mạc và các bệnh về đường tiêu hoá.

Để đảm bảo yêu cầu vệ sinh, giấy ăn phải được sản xuất từ nguyên liệu là bột bã mía, tre, nứa, gỗ.

Tuy nhiên, rất ít nhà sản xuất tuân thủ đúng quy trình này. Và thế là, sản phẩm tưởng để làm sạch cho chúng ta lại đang quá bẩn, bẩn không thể tưởng tượng được.

Giấy ăn = giấy lộn + hóa chất

Giấy lộn nghiền nát ngâm, tẩy hóa chất là công thức của hầu hết các loại giấy ăn hiện nay. Giấy càng trắng, càng thơm, hóa chất càng nhiều.

Hàng trăm tấn giấy lộn và hóa chất ngày ngày được chở về Yên Phong, Bắc Ninh- nơi cung cấp giấy ăn, giấy vệ sinh cho toàn bộ khu vực phía Bắc.

Theo khảo sát của chúng tôi, hầu hết các quán cơm bình dân hiện nay đều sử dụng cùng một loại giấy ăn. Đó là thứ giấy xỉn màu, hình vuông, được gấp đôi hoặc gấp tư. Loại giấy này lau bát ướt là rữa ra, lau miệng có khi dính lên cả môi. Một số quán khác tiết kiệm hơn còn dùng cả giấy cuộn vệ sinh thay giấy ăn.Với loại giấy có mùi thơm còn khủng khiếp nữa. Chị K. ở Kim Liên,Hà Nội một lần mua tập giấy ăn ở quán nước, mở ra dùng thì mùi hương từ giấy xộc thẳng vào mũi khiến chị hắt hơi lia lịa.

“Vẫn chưa kinh khủng bằng khăn ăn có hương thơm. Không biết ướp tẩm hóa chất gì mà mùa thơm hắc nồng nặc. Ấp cái khăn ướt ấy lên miệng chỉ muốn ói mửa. Từ lần đó tôi không dám dùng giấy ăn hay khăn ăn có hương thơm nữa” - Chị K kể lại.

Về “đại bản doanh” giấy ăn

Thôn Dương Ổ, xã Phong Khê (Yên Phong, Bắc Ninh), có 137/867 hộ chuyên sản xuất các mặt hàng từ giấy phế liệu. Những hộ khác cung cấp các dịch vụ liên quan đến giấy như phân loại, vận chuyển, đóng gói, v.v…

Giấy vụn, bìa các tông chất cao như núi ngay từ đầu thôn xen lẫn các phuy đựng hóa chất xếp ngổn ngang. Xe container chở giấy vụn tới, rồi chở thành phẩm giấy ăn, giấy vệ sinh đi, rầm rập suốt ngày đêm.

Ngang qua những hộ làm giấy, một mùi hăng hắc bốc lên thật khó chịu. Ông Nguyễn Văn Huệ, Trưởng thôn Dương Ổ bảo: “Mùi hóa chất đấy!”. Theo ông Huệ, giấy báo, vở học sinh, lề thùng (bìa các tông), giấy photo, v.v…, theo chân đồng nát từ khắp nơi đổ về đây.

Sau khi phân loại, giấy vụn được ngâm vào bể nước sút cho mục ra, sau đó dùng máy thủy lực nghiền nát thành bột. Để giấy trắng, người ta tẩy bột này bằng nước javen hoặc chất tiba phản quang. “Tuỳ theo yêu cầu của khách, muốn giấy càng trắng thì càng phải dùng nhiều chất tẩy” – Ông Huệ cho biết.

Từ bột này, qua một số công đoạn nữa như seo, ép nước, sấy… sẽ được thành phẩm là giấy ăn, giấy vệ sinh, thậm chí cả băng vệ sinh phụ nữ. Theo tính toán của các hộ làm giấy, một tấn giấy phế liệu để làm ra thành phẩm cần 9 cân sút và 30 – 40 lít javen tẩy trắng. Đối với giấy thơm, phải thêm một công đoạn nữa là phun hóa chất thơm lên mặt giấy. Các loại hóa chất này thường là hàng Trung Quốc nhập về.

Giấy ăn ở đây bán rất rẻ. Một dây giấy thơm gồm 500 gói nhỏ chỉ trên 50.000đ. Giấy vệ sinh 4000 – 4.500đ/10 cuộn, đắt nhất 8.000đ/10 cuộn. Giấy càng trắng, càng thơm, càng phải dùng nhiều hóa chất nên giá thành thường đắt hơn các loại giấy xỉn màu hoặc không hương thơm.

Chúng tôi thắc mắc về độ an toàn của các sản phẩm giấy ăn, giấy vệ sinh sản xuất tại thôn, anh Ngô Văn Trường, Giám đốc Cty Hải Tiến, thôn Dương Ổ, chắc nịch: “Sau khi ép hết nước và sấy khô ở nhiệt độ trên 100oC, đảm bảo hóa chất bay hết”. Nhưng anh cũng tiết lộ: “Máy của nhà nào xử lý không tốt thì giấy vẫn còn mùi hóa chất”.

Dạo một vòng qua các ngõ xóm toàn giấy và rác, chúng tôi có mặt bên bờ con sông Ngũ Huyện Khê chảy quanh thôn. Sau hàng chục năm hứng những dòng nước xả lẫn hóa chất và bột giấy không hề qua xử lý từ các hộ làm giấy, con sông đã chết. Cả một khúc sông lớn không còn giọt nước. Nhiều đoạn bột giấy cô đặc thành lớp dày đến nỗi người đi qua cũng không thủng.

“Bao nhiêu hóa chất như thế, chuột cũng chết nói gì cá!” – Ông Huệ thở dài.

Hiện nay thôn Dương Ổ có xấp xỉ gần 100 nhà có dây chuyền cỡ lớn, mỗi dây chuyền có công suất 15 tấn/ngày. Cả xã mỗi ngày sản xuất khoảng 200 tấn thành phẩm giấy ăn, giấy vệ sinh, cung cấp cho toàn bộ khu vực miền Bắc.

Một bác sĩ Viện Da liễu cho biết, khăn lạnh và giấy ăn không đảm bảo vệ sinh là môi trường lý tưởng để các vi khuẩn gây bệnh ngoài da sinh sôi phát triển, đặc biệt là virus herpes gây lở rộp môi. Các hóa chất còn tồn đọng trong giấy ăn, khăn ăn có thể gây nguy hiểm cho người sử dụng.